Mormon Beehive

Η Κυψέλη είναι ένα πολύ παλαιό Τεκτονικό σύμβολο το οποίο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες, αν και στην Αγγλία και την Ουαλία η χρήση του εγκαταλείφθηκε μετά την ένωση του 1813.1 Παρόλα αυτά, απαντάται ακόμη σε μερικές παλαιές (προ της Ένωσης) Στοές, όπως για παράδειγμα στην Royal Cumberland Lodge No.41 στο Bath, όπου εμφανίζεται ως σύμβολο στον Τάπητα Χαράξεως του Γ’ Βαθμού, σε όλες όμως τις περιπτώσεις η χρήση του έχει εγκαταλειφθεί στο εύρος της δικαιοδοσίας της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας.

Το Τυπικό της Royal Cumberland Lodge No.41, χρονολογείται από το 18ο αι. και περιλαμβάνει την ακόλουθη αναφορά για το σύμβολο της κυψέλης:

“Η Κυψέλη μας διδάσκει ότι ερχόμενοι στον κόσμο ως λογικά και νοήμονα όντα, τοιουτοτρόπως θα πρέπει να είμαστε και εργατικά. Ουδόλως παραμένοντα άπραγα ή ατενίζοντα με απάθεια και αδιαφορία – ακόμη και τον ταπεινότερο ή τον πιο μοχθηρό των συνανθρώπων μας ευρισκόμενο σε δυστυχία-, εάν δυνάμεθα να τον συνδράμουμε χωρίς να ζημιώσουμε εμάς ή τους οικείους μας. Όλα τα πλάσματα της Δημιουργίας εντέλλονται να εξασκούν αδιαλείπτως αυτή την αρετή, από τα ανώτατα Σεραφείμ που κοσμούν τον Παράδεισο ως τα ταπεινότερα των ερπετών που σέρνονται στην σκόνη.”

Το σύμβολο αυτό έλκει την καταγωγή του από πολύ αρχαίες παραδόσεις καταλήγοντας στο χρόνο να αντιπροσωπεύει την Στοά που εργάζεται. Συνήθως απεικονίζεται με επτά μέλισσες να ίπτανται γύρω του, αναπαριστώντας τους επτά Διδασκάλους που απαιτούνται για να είναι μια Στοά τέλεια. Η Μέλισσα σαν σύμβολο χρησιμοποιείται από την εποχής της αρχαίας Αιγύπτου, η δε Κυψέλη από την εποχή της αρχαίας Ρώμης.

Η Κυψέλη σαν σύμβολο έχει υιοθετηθεί από πολλά Ταμεία Αλληλοβοήθειας2, Εργατικές Ενώσεις και Ασφαλιστικές Εταιρείες, η μεν Κυψέλη συμβολίζοντας την ακμάζουσα βιομηχανία ενώ δε οι Μέλισσες συμβολίζοντας τους εργάτες.

Ο Ρωμαίος φιλόσοφος Πορφύριος, στο έργο του “De antro nympharum” (“Περί του άντρου των Νυμφών”), αναφέρει πως στις Ρωμαϊκές ιεροτελεστίες της λατρείας του Μίθρα, κατά την τέλεση της μύησης στο βαθμό του Λέοντα, περιέρεαν με μέλι από κηρήθρα τον μυούμενο ενώ παράλληλα του δινόταν η προειδοποίηση να αποφεύγει όλα όσα είναι ακάθαρτα στον κόσμο. Η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών υιοθέτησε επίσης αυτό το σύμβολο, για το οποίο γίνεται αναφορά στο Βιβλίο του Μόρμον (Εθέρ 2:3) παραδίδοντας ότι οι Γιαρεδίτες είχαν μαζί στο ταξίδι τους “deseret”, το οποίο σημαίνει μέλι.3

Μια ιδιαίτερη άλλη καταγραφή της σημασίας του συμβόλου είναι η ανακάλυψη μιας κυψέλης στο Παρεκκλήσι του Ρόσλυν κατά την διάρκεια σύγχρονης ανακαίνισης. Η κυψέλη βρισκόταν σε μια κωνική διακοσμητική απόληξη της οροφής, η οποία είχε μείνει σκόπιμα κενή από τους αρχικούς οικοδόμους. Οι μέλισσες εισέρχονταν μέσω μιας οπής στο κέντρο ενός διακοσμητικού λουλουδιού και είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο ότι η όλη κατασκευή απέτρεπε την δυνατότητα εξαγωγής του μελιού από την κυψέλη. Φαίνεται πως ο μοναδικός λόγος κατασκευής της κυψέλης αυτής ήταν η παροχή προστασίας στις μέλισσες από τις κακές καιρικές συνθήκες της περιοχής.4

Σύμφωνα με το Αμερικανικό Τυπικό των Preston-Webb, η Κυψέλη ερμηνεύεται ως σύμβολο του εργοταξίου και της συνεργασίας, αλλά και ως προειδοποίηση απέναντι στην διανοητική νωθρότητα επισείοντας την προσοχή στο ότι:

“εκείνος ο οποίος θα αφεθεί σε αυτήν (Σ.τ.μ.: την διανοητική νωθρότητα) μη προσπαθώντας να συνεισφέρει στο κοινό απόθεμα γνώσης και στην κατανόηση της, δεν μπορεί να θεωρηθεί τίποτε άλλο παρά ένας κηφήνας στην κυψέλη της φύσης, ένα άχρηστο μέλος της κοινωνίας ανάξιο να το περιβάλουμε με την αιγίδα μας ως Τέκτονες”.

Η παλαιότερη γνωστή αναφορά της Κυψέλης σε Τεκτονικό κείμενο συναντάται σε ένα χειρόγραφο με τον τίτλο “Επιστολή της Μεγάλης Διδασκάλου των Γυναικών Ελευθεροτεκτόνων προς τον εκδότη Κο Χάρντιγκ”, το οποίο βρίσκεται στη συλλογή Halliday, στη Βασιλική Ακαδημία της Ιρλανδίας, στο Δουβλίνο. Το χειρόγραφο αυτό εκτιμάται ότι γράφτηκε μεταξύ του 1727 και του 1730, του οποίου (αν και αρχικά αποδόθηκε στον Τζόναθαν Σουίφτ) ο πραγματικός συγγραφέας παραμένει άγνωστος.

“Η Μέλισσα ανά τους αιώνες και σε όλα τα μήκη και τα πλάτη ήταν το Μέγα Ιερογλυφικό της Τεκτονικής τέχνης έχοντας πέρα από την ανθρώπινη διάνοια σημασία, γιατί υπερβαίνει όλα τα άλλα πλάσματα στη τέχνη και την εφευρετικότητα αλλά και στην άνεση και στην ευρυχωρία τόσο της κατοικία της όσο και της κοιλάδας της… πράγματι η τέχνη της Τεκτονικής και της Ανοικοδόμησης φαίνεται να είναι μέρος της ουσίας της Ύπαρξης και της Φύσης της Μέλισσας, διότι το να ανοικοδομεί –όχι με το συνήθη τρόπο των άλλων ζωντανών πλασμάτων, είναι η Γενεσιουργός Αιτία που φέρνει στον κόσμο κάθε νέα γενιά απογόνων…”

“Για αυτό το λόγο οι Βασιλείς της Γαλλίας, και οι Παγανιστές και οι Χριστιανοί, πάντα διαπρεπείς Ελευθεροτέκτονες, έφεραν Τρεις Μέλισσες στο οικόσημό τους…”

“Για όλους τους ανωτέρω λόγους, αυτό που οι σύγχρονοι Τέκτονες ονομάζουν Στοά, από την αρχαιότητα ονομαζόταν ΚΥΨΕΛΗ των Ελευθεροτεκτόνων, και για τον ίδιο λόγο η αναχώρηση και δημιουργία άλλης στοάς σε περίπτωση διάστασης, ονομάζεται ως σήμερα «Αφεσμός».5”

Ο Σαίξπηρ επίσης, στο έργο του Ερρίκος ο Έ, χρησιμοποιεί την κυψέλη ως παράδειγμα ενός καλά οργανωμένου βασιλείου:

“Με αυτό τον τρόπο εργάζονται οι μέλισσες, πλάσματα που με βασίλειο στη φύση, διδάσκουν την Τέχνη του να κυβερνάς βασίλειο ανθρώπων.”

(Σαίξπηρ, Ερρίκος ο Έ, πράξη 1η , σκηνή 2η )

Η Κυψέλη ως σύμβολο είναι λοιπόν μια εικόνα που εμφορείται από παραδόσεις, με υπαινιγμούς είτε ταπεινούς που σχετίζονται με την αγροτική ύπαιθρο, είτε με την εργατική τάξη. Αυτό μπορεί να εξηγεί την αιτία κατάργησης της από τη συλλογή συμβόλων επιστημών, γεωμετρίας και ακρίβειας που σήμερα κυριαρχούν το σύγχρονο Ελευθεροτεκτονισμό της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας.

Σίγουρα όμως ορισμένοι θα διαπιστώσουν στην Κυψέλη ένα κατ’ αναλογία μοντέλο της Τεκτονικής Αδελφότητας. Κάθε μέλισσα έχει μια συμβιωτική σχέση με τις υπόλοιπες, και όλες ως σύνολο υποστηρίζονται μεταξύ τους και κατ’ επέκταση υποστηρίζουν την ίδια την ύπαρξη της Κυψέλης.

FIAT LVX!

Dr David Harrison

Σ.τ.Μ.

1 Στις 27 Δεκεμβρίου 1813 πραγματοποιήθηκε η ένωση των Αγγλικών Τεκτονικών Δυνάμεων και δημιουργήθηκε η Ηνωμένη Μεγάλη Στοά της Αγγλίας.

2 Ο όρος στην Αγγλική είναι Friendly Societies και αναφέρεται σε Οργανώσεις στις οποίες τα μέλη τους καταβάλουν χρηματικά ποσά για μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να έχουν κάποιο οικονομική βοήθημα σε περίπτωση ασθένειας ή συνταξιοδότησης λόγω ηλικίας.

3 Σύμφωνα με την Μορμονική παράδοση αναφέρει ότι οι Γιαρεδίτες (οι 4 απόγονοι του Γιάρεδ), μετώκησαν στην ήπειρο της Αμερικής κατά την περίοδο της κατασκευής του Πύργου της Βαβέλ. Η λέξη “deseret”, η σύμφωνα με μορμόνους λόγιους κατάγεται από την αρχαία Αιγυπτιακή λέξη “Deshret” , το επίσημο όνομα του κόκκινου στέμματος της Κάτω Αιγύπτου, το οποίο η προστάτιδα θεά Γουατζέτ έφερε με σύμβολα ένα πάπυρο και μια μέλισσα.

4 Το Παρεκκλήσι του Ρόσλυν βρίθει παραδόσεων και σχετικών συμβολισμών. Κατά μια παράδοση η οροφή επάνω από τη “Στήλη του Μαθητή” ή “Στήλη του Πρίγκηπα” συμβολίζει τον “επί της Γης” παράδεισο. Ο συνδυασμός της Στήλης με τα συμβολικά σπειροειδή –σαν κλήμα σταφυλιού- σκαλίσματα της που την τυλίγουν και την ύπαρξη της κυψέλης στην οροφή, υποδηλώνουν αναπαράσταση του “Δέντρου της Ζωής”

5 Swarming, στην Μελισσοκομική τέχνη ονομάζεται ο” Αφεσμός”, ή “σμηνουργία”, η διαδικασία κατά την οποία το σμήνος μελισσών είναι δυνατόν να εγκαταλείψει την κυψέλη μαζί με την παλαιά βασίλισσα, οδεύοντας προς τη δημιουργία μιας καινούργιας αποικίας.

Μετάφραση – Απόδοση και Ερμηνευτικός Σχολιασμός στα Ελληνικά,
κατόπιν εγκρίσεως του συγγραφέα :
Στ. Ασημακόπουλος (Silence Serenity),
για τα μέλη και τους διαδικτυακούς φίλους της
Σ…Στ…ΦΟΙΝΙΞ 1